Farklı spor dalları ile uğraşıyor olabilirsiniz. Yaşınız, alışkanlıklarınız, yaşama tarzınız, egzersiz temponuz, yarış zamanlarınız da birbirinden farklı olabilir. Ama gene de bir ortak noktanız var… Siz de bayansınız. Evet, bayanlar bu yazı sadece size özel yazıldı… Daha başarılı ve aktif bir profesyonel hayata, sağlığınızı kaybetmeden nasıl ulaşabilirsiniz? Spor hayatınızda arkanızdan gelen tehditler sadece rekabet midir? Yoksa çok daha riskli bir tehditle mi karşı karşıyasınız?
Günümüzde bayan sporcular arasında sıkça rastlanan durumlardan biri de beslenme bozukluklarıdır. İdeal kilolarını korumak, istenilen kilo kategorisinde yarışmak için ya da yanlış beslenme alışkanlıkları sebebiyle, bayan sporcularda “manken hastalığı” olarak bilinen beslenme bozuklukları hastalıkları yaygınlaşmıştır. Beslenme bozuklukları; buz pateni, jimnastik ve yüzme spor dallarında yarışan kadınlar ve uzun mesafe koşucuları arasında daha sık gözlenen bir durumdur.
Üçgenin İlk Dik kenarı: BESLENME BOZUKLUKLARI
Beslenme bozuklukları; anoreksia nervosa, bulimia nervosa ve anoreksia atletika olarak üçe ayrılır. Tahmin ettiğiniz gibi, sporcularda görülen beslenme bozukluğu anoreksia atletika’dır.
Beslenme bozukluğu sorunu ile mücadele edenler, bu sorunu genellikle inkâr ederler ve yardım istemezler. Böyle bir sorun ile mücadele ediyorsanız, en kısa zamanda bir uzmana başvurun.
Ufak bir mola: Kendinizden emin misiniz? Yoksa anorektik bir sporcu musunuz?
1)Son dönemde hızla kilo kaybediyor musunuz?
2)Menstrüasyon döngünüzde anormallikler var mı?
3)Mide yanması, ekşimesi, ishal ya da kabızlık gibi sağlık sorunlarınız var mı?
4)Kilo almaktan korkuyor musunuz? Aynaya baktığınızda bedeninizin görünüşü ile ilgili bir probleminiz var mı?
5)Son zamanlarda kendinizi kaybetmişçesine aşırı miktarda besini bir defada tükettiğiniz oldu mu?
6)Gereğinden daha fazla antrenman yapıyor musunuz?
Cevaplarınızın çoğunu “EVET” oluşturuyorsa, aşağıdaki yazıyı daha dikkatli okumakta fayda olduğunu savunuyoruz. Cevaplarınız hayır mı, o zaman ne gibi tehlikelerden uzak olduğunuzu öğrenmek için yazıya bir göz atın.
Üçgenin ikinci Dik kenarı: ERKEN MENAPOZ
Beslenme bozuklukları sebebiyle oluşan ilk durum; adet döneminde meydana gelecek aksamalar ya da erken menopozdur. Hipotalamusun etkisiyle başlayan Lüteinleştirici hormon ve Folikül uyarıcı hormonda sorunlar çıkması nedeni ile kadınlık hormonları olarak adlandırılan östrojen ve progesteron salınımında azalma gözlenir. Hormonların dengesizliği sonucunda menstrüasyon döneminde sorunlar gözlenmeye başlar. Sporcu bayanlarda, psikolojik stres, vücut yağ dokusunun az olması (menstüasyonun devam edebilmesi için % 21 oranında yağ gerekir) ve yeterli miktarda besin tüketilmemesi ve enerji alımının az olması başlıca sebeplerdir.
Sporcunun mestrüasyon döngüsünde sorun başlamışsa, günlük karcanan enerji kadar enerji alması, egzersiz temposunu bir miktar düşürmesi önemlidir. Ayrıca, bir uzman kontrolünde östrojen tedavisine, kalsiyum ve D vitamini desteğine başlanması gerekebilir.
Üçgenin Hipotenüsü: OSTEOPOROZ
Osteoporoz, kemiklerde mineral kaybı ile seyreden bir hastalıktır. Normal hormonal durumda, kemik yapımı ile kemik kaybı kendi içinde dengededir. Beslenme bozukluğu sonucu oluşan hormonal dengesizlikler kemiklerde mineral kaybını tetikler. En çok etkilenen bölgeler, omurgalar, kol ve bacak kemikleridir. Yani hareket etmemizi sağlayan başlıca yapılar!
Kemik ağrılarınızla başlayan yolculukta, doktorunuz kemik kaybının arttığını söylüyorsa, yapmanız gereken ilk şey; adet düzensizliğinizi durdurmaktır.
Güç sizde: Haydi, menstrüasyon döngünüzü geri alın!
Egzersiz temponuzu sağlığınızı geri alana kadar azaltın. Enerji alımınızı arttırın. Yemek yiyemiyorum diyorsanız, diyetisyeninizle hazırlayacağınız beslenme programında sevdiğiniz besinlere yer vererek iştahınızı da geri alabilirsiniz. Uzman onayı ile östrojen tedavisine, kalsiyum ve D vitamini suplementasına başlamakta iyi bir fikir olabilir.
REFERANSLAR
1) Kinch M. (2006) Female Athlete Triad Lecture Notes, Oxford
2) Loucks A., Nattiv A. (2005) The Female Athlete Triad, Lancet, 366; S49-S50