Kistik fibrozis, pankreas enzimlerinin yetersiz olması sonucunda görülen bir emilim bozukluğu hastalığı, aynı zamanda kalıtsal yani ömür boyu çekilmesi zorunlu bir hastalıktır. Solunum sistemini de etkilemektedir.
Kistik fibrozisli hastalarda beslenme tedavisinin önemli olmasının nedeni ise; büyüme ve gelişmeyi yakalamak ve yaşam kalitesini arttırmaktır.
Kistik fibrozisli hastaların takibi son derece önemlidir. Özellikle biyokimyasal ve antropometrik ölçümler hastanın beslenme durumu hakkında bize bilgi vermektedir. Bu hastalarda büyümeyi yakalamak son derece önemlidir; çünkü malnutrisyon nedeni ile büyüme ve gelişme yetersizdir.
BESLENME TEDAVİSİ NASIL OLMALIDIR?
Diyetisyen; kistik fibrozis hastasının diyetini hazırlarken, hastanın yaşına, hangi besinleri sevdiğine, fiziksel aktivite durumuna, antropometrik ölçümlerine ve klinik durumlarına dikkat eder.
Beslenme tedavisindeki amaçlar;
—Emilim bozukluğunu en aza indirmek
—Her hastaya göre en iyi beslenme tedavisini düzenlemek
—Kişinin artan enerji ve besin öğeleri gereksinimlerini karşılamak
—Hastanın büyüme hızını yakalamasını (yaşa göre ağırlık, yaşa göre boy) sağlamak
ENERJİ VE BESİN ÖĞESİ GEREKSİNİMLERİ NASIL DEĞİŞİR?
Emilim bozukluğu ve malnutrisyon olması nedeni ile kişi alması gereken enerji ihtiyacını arttırmalıdır. Bu da günlük önerilen miktarın %120-140’ı arası olmalıdır.
Protein miktarı ise genel olarak arttırılmalıdır. Çünkü bu hastalarda kas katabolizması artmaktadır. İhtiyacın %150’si hastaya verilmesi, gereksinmeyi karşılar.
Karbonhidrat alımı dikkat edilmesi gereken bir husustur. Çünkü fazla karbonhidrat, karbondioksit çıkışını arttırır ve bu durumda hastanın solunum sistemini zorlaması anlamına gelmektedir. Kısacası karbonhidrat alımı azaltılmalıdır. Kullanılan karbonhidrat çeşidi ise kompleks karbonhidrat olmalıdır.
Daha öncede söylediğimiz gibi bu hastalarda pankreatik yetersizlik görülmektedir. Pankreatik yetersizliğin görülmesi de vücuttaki yağ sindirimini azaltmakta ve yağların sindirilmeden atılmasına neden olmaktadır. Bu sebepten dolayı alınması gereken yağ miktarı arttırılmalıdır. Bu sayede bireyin alacağı enerji miktarı artacak ve vücutta yağ daha fazla kullanılacaktır. Fazla miktarda verilen yağ büyümeyi yakalamada da etkili olabilir.
Vitaminler açısından incelediğimizde ise; yağ emiliminin düşük olması nedeni ile yağda eriyen A, D, E, K vitaminlerinin de vücuttaki düzeylerinde yetersizlikler görülebilmektedir. Bazı kistik fibrozis hastalarında ise az da olsa B ve C vitaminleri yetersizlikleri görülebilmektedir.
Kistik fibrozisli hastalarda en çok kaybı görülen mineraller; demir, çinko, kalsiyum, magnezyum, selenyum ve fosfordur. Çinko düzeyinin düşük olması büyümede geriliğe neden olmaktadır.
Bu hastalarda tuz kayıpları gözlenebileceği için, tuz kullanımı çok önemlidir. Sıcak havalarda terleme ile tuz kaybı olacağından bu durum, bu hastalarda dikkat edilmesi gereken bir noktadır.
Pankreas enzimleri desteği, kistik fibrosizin tıbbi beslenme tedavisinde en önemli etmenlerden biridir. Özellikle hastalığa özel enzim tabletleri, kistik fibrozis tedavisini, etkinleştirip kolaylaştırmıştır. Bu tedavi şekli bireyin yağ ve protein kaybını azaltmıştır; özellikle yağ emilim oranı %80 gibi yüksek değerlere ulaşabilmiştir. Bu tabletler kullanılırken dikkat edilmesi gereken bir konu meyve suyu ve limonata gibi içeceklerle karıştırıp içilmesinin daha uygun olduğudur.
Kistik fibrozisli hastaların hastanede doktor, diyetisyen gibi uzman bir kadro tarafından kontrolü şarttır. Bu sayede yaşam kalitesini arttırabilirsiniz.
REFERANSLAR
1)GEZMEN M. (2003) Büyüme ve gelişme geriliği olan kistik fibrozisli hastalarda gastrostomi ile verilen beslenme desteğinin biyokimyasal ve antropometrik parametrelere etkisinin incelenmesi, Uzmanlık Tezi, Ankara
2)KÖKSAL G. (2002) Çocuk hastalıklarında beslenme tedavisi, Hatiboğlu Yayınevi, Ankara