Çevremize baktığımızda, son zamanlarda kilolu ve şişman çocuk sayısının arttığını fark ediyoruz. Bu durum sadece bizim ülkemiz için değil dünyada birçok ülke için geçerli bir durum. Değişen şehir hayatı nedeniyle çocukların oyun alanlarının daralması, dışarıda vakit geçirememeleri, son teknolojik gelişmeler nedeniyle bilgisayar başında geçirilen zamanın artmış olması ve çocukların alan olsa bile gerçek oyunlar yerine sanal oyunları tercih etmesi, bazen de gelecek kaygısı ile çocuğun zamanının tamamen derslere ve kurslara ayrılması nedeni ile çocukların fiziksel aktivite düzeylerinin azalması ve sanayinin gelişimi ve çalışan ailelerin zamansızlık sorunları nedeniyle artan hazır besin tüketimi, hazır besinlerin çoğunun yağdan ve enerjiden zengin olması, çocukluk çağında görülen şişmanlığın en temel nedenlerini oluşturmaktadır.
ÇOCUKLUK ÇAĞINDA GÖRÜLEN ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ NELERDİR?
Yukarıda açıklanmış olan etmenler, en temel etmenlerdir. Fakat bazen başka faktörler nedeniyle de çocukların kilo alması söz konusu olabilir. Çocuklarda şişmanlığa yol açan diğer faktörler; genetik nedenli bazı sendromlar (Prader-Willi, Kohen Sendromları vs.), hormonal bozukluklar, metabolik bozukluklar, mental hastalıklar ve hareketi kısıtlayan bazı hastalıklardır.
ÇOCUKLUK ÇAĞI ŞİŞMANLIĞININ YARATACAĞI SAĞLIK SORUNLARI NELERDİR?
Çocukluk çağında görülen şişmanlık birçok sağlık sorunu riskini arttırır. Ayrıca fazla kiloların her yaşta yaşam kalitesini olumsuz olarak etkilediği iyi bilinmektedir.
** Kas ve iskelet sistemi ile ilgili sorunlar ortaya çıkabilir. Örneğin şişman çocuklarda yürümede zorluk, bacaklarda eğrilik, düztaban gibi sorunların görülme riski fazladır.
** Kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon, hiperlipidemi ve şeker hastalığına yakalanma riski artar.
** Solunumda güçlüğe neden olabilir.
** Sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırılmazsa ve şişmanlık problemi çözülmezse, ileriki yaşlarında da şişman olması muhtemeldir.
DERİN BİR NEFES ALIN: İYİ HABERLER
Çocukluk çağında görülen şişmanlık problemi, sağlık risklerini arttırsa sorun çözüldüğünde sağlık riskleri de azalmış olur.
Çocukluğunda şişman olan birinin, gelecek yaşlarında şişman olacağına dair yeterli kanıt yoktur.
KIRMIZI ALARM: KÖTÜ HABERLER
Ergenlik çağında şişman olanların, gelecekte şişman olma riski daha fazladır.
Ergenlik çağı şişmanlığı, gelecekte görülebilecek sağlık problemleri riskini daha fazla arttırmaktadır.
DİKKAT!!! Çocukluk çağında ve yetişkinlik çağında görülen kilo ve şişmanlık sorunu birbirinden ayrı değerlendirilmelidir. Çünkü çocuklar büyüme ve gelişme çağındadır ve besin gereksinimleri ve fizyolojik özellikleri yetişkinlerle aynı değildir. Bu nedenle de, çocukların ağırlıkları açısından değerlendirilmeleri ve eğer gerekliyse uygulanacak zayıflama programının özellikleri yetişkinlerde uygulanan tedavilerden tamamen farklıdır.
OLUŞMADAN ÖNLEM ALMAK, SORUNU ÇÖZMEKTEN DAHA KOLAYDIR…
Ailece sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanmış olmanız çocuğunuzu da olumlu etkiler. Çünkü ailede kazanılmış beslenme alışkanlıkları, besin tercihlerimizde temel rolü oynamaktadır. Çocuk büyürken birçok konuda eğitilmesi gerekir. Sağlıklı beslenme de bu konulardan biridir.
ŞİŞMAN ÇOCUKLAR NASIL ZAYIFLAMALI?
Yetişkinlerde de olduğu gibi, çocuklarda da zayıflama programı başlatılmadan önce, sağlık kontrolünden geçilmesi gereklidir. Çocukluk çağı şişmanlığının çözümünde, doktor, beslenme ve diyet uzmanı ve psikolog bir arada çalışmalıdır. Zayıflatma takımında egzersiz antrenörünün de yer alması, beslenme ve diyet uzmanının enerji harcamasını daha doğru hesaplamasına yardımcı olabilir. Fakat zayıflama takımında yer alan herkesin “gerçek” uzmanlar olup olmadığına dikkat edilmelidir.
Çocukların zayıflama programı üç bölüme ayrılır:
1)Çocuğun yaşına, cinsiyetine, büyüme hızına, sağlık durumuna uygun olan ve kendisi için özel hazırlanmış olan beslenme programı: Çocuklar ve ergenler büyüme ve gelişme çağında olduklarından dolayı, büyümede gerilik oluşmaması için enerji ve besin öğesi gereksinimlerini tam olarak karşılamalıdırlar. Beslenme programı, çocuğun yaşına uygun olmalıdır çünkü çocukların gereksinimleri yaşlarına göre değişir. Beslenme programı, çocuğun cinsiyetine özel olmalıdır çünkü ergenlik döneminde erkeklerin ve kızların enerji ve besin öğeleri gereksinimleri birbirinden farklıdır. Çocuğun uygulayacağı beslenme programı, kendisine özel hazırlanmış olmalıdır ve başkaları için hazırlanan beslenme programları uygulanmamalıdır.
ÇOCUKLARA ZAYIFLAMA DİYETİ UYGULANMAMALIDIR.
2)Yaşına, cinsiyetine, ilgi alanına uygun egzersiz programı: Çocuklar büyüme ve gelişme çağında olduklarından dolayı düşük enerjili diyetler uygulanmamalıdır. Çocuğun veya ergenin fiziksel aktivitesinin arttırılması, zayıflama programının temelini oluşturur. Yaşına, cinsiyetine ve ilgi alanına uygun bir spor dalına yönlendirilmesi ve düzenli olarak egzersiz yapması çocuğun ağırlığında önemli değişiklikler yaratır. Haftada en 3 kez en az 45 dakika olacak şekilde egzersiz programı uygulanmalıdır.
3)Yaşam tarzı değişikliği ve Beslenme Eğitimi:
Beslenme eğitimi, çocuğun veya ergenin gelecek yaşlarında sağlıklı beslenmesini sağlamak amacıyla verilmektedir. Çocuk ve ergen, bu yolla sağlıklı beslenme ilkelerini öğrenir. Yaşam kalitesi artar, sağlık riskleri ve tekrar şişmanlama riski azalır.
Yaşam tarzı değişikliği ise, davranış tedavisidir. Davranış tedavisinde amaç, yanlış davranışları söndürmek, doğru davranışları ise pekiştirmektir.
YA DİĞER YÖNTEMLER?
Yetişkinlerde zayıflamada en son seçeneklerden olan ve yan etkilerinden ve risklerinden ötürü kaçınılan yöntemler olan İLAÇ TEDAVİSİ ve CERRAHİ MÜDAHELELER; ÇOCUKLUK VE ERGENLİK ÇAĞINDA UYGULANMASI ÖNERİLEN YÖNTEMLERDEN DEĞİLDİR.
REFERANSLAR
1)Hall D. (2001) Child Growth Foundation Seminar on the epidemic of obesity in Childhood, Seminer Özetleri, Londra
2)Henry J. (2006) Childhood Obesity, Energy Regulation and Obesity Dersleri, sözlü ve yazılı bildirim, Oxford