Son zamanlarda televizyon ve gazetelerde sık karşılaştığımız bir cümle: 0 beden. Bir yeme bozukluğu olan ve genelde “manken hastalığı” diye tabir edilen durum. Evet, artık gözümüz 0 bedenlere belki alıştı ama sağlıksız bir durum olduğunu da biliyoruz. Peki, beslenme bozukluklarını sadece 0 bedenlerle mi özdeşleştiriyoruz. Oysa 0 beden olmak sadece beslenme bozukluğunun bir göstergesi. Beslenme bozukluklarının daha zararlı sonuçları da var.
BESLENME BOZUKLUĞU NEDİR? KAÇA AYRILIR?
İnsanın kendi vücudundan memnun olmadığı ve aşırı zayıf olma gibi sağlık açısından uygun olmayan amaçlar taşıyarak, beslenme düzeninin bozulduğu ve oluşan bu bozukluk nedeni ile bazı hastalıkların ortaya çıkabildiği durumlar beslenme bozukluğu olarak adlandırılmaktadır. Beslenme bozukluklarının birden fazla çeşidi vardır:
** Anoreksiya Nervosa
** Anoreksiya Atletika
** Bulimiya Nervosa
** Tıkanırcasına yeme durumu (binge eating)
** Gece yeme sendromu
** Karbonhidrat Açlığı Sendromu
** Ortoreksiya Nervosa (Sağlıklı beslenme takıntısı)
BESLENME BOZUKLUKLARININ NEDENLERİ NELERDİR?
Birçok neden beslenme bozukluğuna yol açabilir.
Vücut Hoşnutsuzluğu: Beslenme bozuklukları oluşmasında en temel faktördür. Şişman bireylerde ve genç kızlarda vücudu beğenmeme durumuna daha sık rastlanır. Kendi vücudundan hoşnutsuz olmanın sebepleri ise genellikle sosyal baskıdır. Şişman veya normal ağırlığında olan bireylere aile, arkadaş çevresi, iş çevresi ve kitle iletişim araçlarından gelen sosyal baskı, vücut hoşnutsuzluğuna neden olur ve buna bağlı olarak beslenme bozukluğu gelişebilir.
Yanlış Diyetler Uygulama: Bireyler zayıflamaya çalışırken sağlıklı beslenme ile örtüşmeyen ve çok düşük kalorili diyetler yaptıklarında beslenme bozukluğu geliştirme riskleri artar. Çünkü bu diyetlerle oluşan yoğun açlık hissi, yemeklere adeta saldırmaya ve tıkanırcasına yemeye (binge eating) sebep olabilir. Diyetini bozduğu için pişmanlık duyan bireyde daha sıkı diyet uygulama isteği gelişebilir ve iki durum arasında bir döngü oluşması riski artar.
Ergenlik Dönemi: Özellikle kızlarda etkilidir. Vücudun yapısının değişmeye başlaması ve kitle iletişim araçlarında verilen uygunsuz bazı mesajlar nedeni ile vücut hoşnutsuzluğu ve buna bağlı olarak beslenme bozukluğu oluşabilir.
Meslek: Mesleği gereği zayıf olması gereken bireylerde yeme bozukluğu oluşması riski fazladır. Bu duruma özellikle yarışmalara bir ağırlık kategorisinde girmesi gereken sporcularda rastlanmaktadır.
Psikolojik Durum: Psikolojik durumu bozuk olanlarda, ağır depresyon geçirenlerde, aile hikâyesinde depresyon ve alkolizm olan bireylerde beslenme bozukluğu görülme riski daha fazladır.
Genetik Etmenler: Etkili olduğu düşünülmekte fakat araştırmalar devam etmektedir. Yapılan bir araştırmada, ailesinde beslenme bozukluğu olan bireylerin %20’sinde beslenme bozukluğu görülürken, ailesinde beslenme bozukluğu olmayan bireylerde oran %4 bulunmuştur.
REFERANSLAR
1) Dönmez N. (2005) Tip 1 DM’de yeme bozuklukları ve tıbbi beslenme tedavisi, Klinik Çocuk Forumu, Mayıs- Haziran sayısı
2)Nutrition Society (2005) Clinical Nutrition, Blackwell Science, Oxford
3) Ralph A. (1993) Human Nutrition and dietetics, Churchill Livingstone, Edinburgh